Trejna E-Instruista Kurso en Pola Universitato

Trejna kurso por E-instruistoj en Poznan, Pollando
--------------------------------------------------

Universitato Adam Mickiewicz en Poznań kaj ILEI invitas al dusemestra
kurso pri E-instruado, kiu disponigas la bazajn konojn necesajn por
instruado de Esperanto kaj trejnos la partoprenantojn pri metodiko.

Limdato por aligxoj: la 31-a de auxgusto!

Perfektigu viajn pedagogiajn kaj metodikajn sciojn kun spertaj
instruistoj kaj kolegoj!
Akiru informojn pri novaj teknikoj kaj iloj por pli efike kaj moderne
instrui nian lingvon!

Partoprenu trejnadon pri Esperanto-instruado dum dufoje unu semajno en
la universitato de Poznań. Krom la metodika trejnado vi havos eblon
ricevi sperton ankaux pri Esperantaj kulturo, literaturo, lingvistiko
kaj partopreni kulturan arangxon.
                    
La kursaro necesigas partoprenon dufoje en la surloka intensa semajna
sesio (la 1-a  okazos en septembro de 2009, la 2-a en februaro de 2010)
kaj intertempan hejman laboradon, retan konsultadon kun la kursgvidantoj
kaj pretigon de laborajxo pri metodika temo, kies prezento kun la fina
ekzameno okazos en  septembro 2010. Kursfinintoj ricevos diplomon de
ILEI pri instruista trejnado.

Kondicxoj: bona lingvoscio (min. B2, atestilo pri Esperanto-ekzameno
estas bonvena) kaj baza kono de Esperanta
kulturo, krome finita  mezgrada lernado (tipo de abiturienta ekzameno).

Partoprenkotizo: por A-landanoj: 360 EUR, por B-landanoj 130 EUR por unu
semestro.

Informo kaj aligxo: interlin@amu.edu.pl

---------------

EL LA PROGRAMO

Lingvopedagogio  (Katalin Kováts, Maria Majerczak, Zsófia Kóródy, Ilona
Koutny):
- Bazaj faktoroj de lingvopedagogio (instrumetodoj, instrupocezo,
evoluigo de kapabloj, taksado, lingva
interfero, ktp.)
- Esperanta metodiko (instruado  de elparolo, gramatiko, vortoprovizo
kaj kulturo, planado de lecionoj kaj kursoj, ktp.)
- Instruhelpiloj (de instruista kofro tra eldonajoj, filmoj gxis
retkursoj)
- Esperanta kulturo  (Tomasz Chmielik, István Ertl, Aleksander
Korjxenkov, Ilona Koutny)
- Plej gravaj eventoj de la historio de Esperanto
- Cxefaj periodoj de E-literaturo
- Tiklaj punktoj de E-gramatiko
- Lingva trejnado (per testoj)
- Donaco: partopreno en la aktualaj kursoj de la Interlingvistikaj
Studoj

Informoj kaj aligxo: interlin@amu.edu.pl

laux [esper-inform] kaj [edukado.net]

-----
fonto: Ret-Info
      http://www.eventoj.hu

Bravojn Klaus!

Bravojn al tiu ĉi grandvalora, samslava ĉeha patrioto. Mi nur arde deizras, ke almenaŭ la samon, se ne eĉ pli, faru Polaj politikistoj, almenaŭ iuj el tiuj ĉi kiuj ankoraŭ ne tute perfidis sian Patrujon, Pollandon.
Fonto: http://europacivitano.wordpress.com/2012/09/15/klaus-rifuzas-la-planon-de-la-europa-federacio/#more-1381

Klaus rifuzas la planon de la Eŭropa Federacio

Vaclav Klaus ĉeĥa ŝtatestro: “Mi kategorie rifuzas ĉi tiun planon de Barroso.”

Vaclav Klaus ĉeĥa ŝtatestro rifuzas la planon de la Eŭropa Federacio, kiun Jose Manuel Barroso la prezidanto de la Eŭropa Komisiono skizis en sia merkreda parolado en la Eŭropa Parlamento.
“Mi kategorie rifuzas ĉi tiun planon de Barroso. La ununura afero, kiun mi opinias pozitiva estas tio, ke unuan fojon li konfesis aperte, ke kio estas la vera celo de tiuj, kiuj proponas pli profundan eŭropan integriĝon.” -diris Klaus en tiu ĉi intervjuo, kiun komunikis ĵaŭde la ĉeĥa novaĵportalo Novinky.
Klaŭs asertis: “Ĝis nun ĉi tiun Barroso kaj la simile pensantoj sekretis antaŭ la eŭropa publiko. Ni (Ĉeĥio) en 2004 aliĝis al la Eŭropa Unio kaj ne al ia Federacio, en kiu ni fariĝos sen-peza provinco.”-aldonis la ĉeĥa politikisto, kiu estas konata kontraŭanto de la pli profunda eŭropa integriĝo.

Jose Manuel Barroso:” La Eŭropan Union ni devas transformi al federacio de naciaj ŝtatoj.”

Al tiu ĉi demando, ke ĉu Ĉeĥio devus aliĝi al eventuala federacio kaj tio kiom danĝerigus la suverenecon de la lando, Klaus eksplikis: “Ni certe ne devus aliĝi al tio. Male, ni devas pripensi, ke kiel ni renovigu nian ŝtatecon kaj suverenecon. Tiu afero en iaspeca federacio estas neebla. La opini-sondadoj montras tion, ke la signifa parto de la loĝantaro apogus la disiĝon de la Eŭropa Unio, sed la tiaj homoj, kiel Barroso, tiun ne volas ekaŭdi.”
Barroso en sia merkreda parolado en Strasburgo emfazis, ke Eŭropo bezonas novan direkton kaj ke ne per la rimedoj de la estinteco devas solvi la problemojn de la estonteco.

Aŭtoĥtona Aŭstralia Barkboato

Prezento kaj traduko per: Zbigniew Wybraniec
Fonto: http://youtu.be/X2A0lMiuCUs

Jen estas la unua en tiu ĉi serio projekto. Ĝi estas la dek-kelkminuta filmeto ĉe YouTube pri tio ĉi, kiel estas farata la arboŝela kanoto (barkboato), laŭ la metodo de Aŭstraliaj Aborigenoj.

Jen la filmeto kun la el-angligita komento de ties prezentinto, por ke ĉiuj povu kompreni pri kio temas. Cetere, la filmeto mem estas farita sufiĉe bone, tiel ke oni povas kompreni pri kio temas, eĉ se ne komprenante angle eĉ unu vorton




Sube sekvas elangligita komento de la publikiginto de la supera filmeto ĉe YouTube. La filmeto estas de la porpublika, eduka kategorio.

Publikigita je: Jul 15, 2012 per, Stu Tube.

Historiistoj, Jim Walliss, kaj la instiginto, Diego Bonetto, kunlaboras kun la artistoj, Steve Russell, and Noel Lonesborough, el la Aborigena Korporacio "Boolarng Nangamai", por antaŭpreni ĉalenĝon de la konstruo de la tradicia (Aborigena) kanoto (barkboato) de Jervis Bay, el la barko (arboŝelo) de la "stringybark tree", la ŝnurbaka arbo, elfontigita ĉe la bienego de Bundanon.

--------------------------------------------------------------------------------­----------------------------------------------------
komento de la prezentanto:
Stu Tube ....

Granda lertaĵo. Kiam mi unue vidis tion farita, ĝi estis faraĵo de Les Hiddens, "The Bush Tucker Man". En tiu ĉi videofilmo, la arbo kiun ili usis estas "stringy bark tree", kiu estas la aŭtoĥtona Eŭkalipto.

Kiam oni elŝeligas la barkon ĉe nur unu flanko de la arbo, tio ĉi ne mortigos ĝin. Mi pensas ke tio ĉi estas miriga, kaj mi povas imagi la Aborigenan popolon farantan tiujn aĵojn por moviĝadi ĉirkaŭen. Tie, en la humida kaj malseka land-parto, ĉe la Nordo, ili estis uzataj tute vastskale kiel la rimedoj por transporto dum la malseka sezoro, ankaŭ kiel speco de la ĉasplatformo, por ĉasi tradician veprej-manĝaĵon "bush tucker (food)" Kiu estis, kaj plu estas ĝis nun, abundantaĵo en tiuj tereno-tipoj.

La finaĵoj de tiu ĉi barkboato estas plenigataj per la rezino el la aŭtoĥtona grasarbo "grass tree", kiu apartenas al la biologia genro "Xanthorrhoea". Alia nomo por ĝi estas: "black boy" kiu estas nomo gajnita tial, ke la maristoj de la unua ŝiparo atinginta aŭstralion pensis ke ĝi estis Aborigeno staranta tie ie, kun lanco en sia mano, ĉar ili havas tre longan tigon, kiu elkreskas el centro, kaj havas la semo-kapon alte ĉe ties pinto. Tiel aŭ aliel, la interesa aĵo estas tio ĉi ke tiuj ĉi gras-arboj povas esti uzataj ankaŭ kiel orientigilo en la tereno, ĉar ili ĉiam floras ĉe la norda direkto, en la eta strio (almenaŭ mi pensas ke tio ĉi estas nordo...)

La abela vakso estas uzata ankaŭ, kiel pakaĵo kontraŭ la akvo-likoj, por plenorigi truojn en la boat-ŝelo post kiam la boataj finaĵoj estis kunkudritaj. Tiu ĉi abelo mem, estas ankaŭ aŭtoĥtona. Ĝi estas la sen-pikilo-hava abelspeco, de la biogenro Trigona (povas esti ke mi misliterumis tion). Ili produktas mielon el la aŭtoĥtona floro, ĝi estas tre riĉa kaj malhela, kaj ĝi estas konata al iom da aborigaj popoloj kiel la, sukero-sako "sugar bag". Ĝi estas tre fidinda fonto de la vitamino C, kiu evidente per si mem, estas grava en la dieto por halti kaj kuraci la skorbuton.

Do jen la informo al ĉiuj tiuj kiuj devenas el la transmaroj, el eksterlande. La malhelhaŭtaj popoloj (de Aŭstralio) estas aŭtoĥtonaj Aŭstralianoj, nomataj Aborigenoj, ili estas la tradiciaj proprietuloj de tiu ĉi bonega kontinento kiun ni nomas la Aŭstralio. Se temas pri konstruado de la tradiciaj kanotoj, kiel tiu ĉi prezentita supre, mi dirus  ke tio ĉi estas, tre malbonfortune, la formortanta arto. Tiuj scioj devus esti transdonataj al pli junaj generacioj. Tiel aŭ aliel, tio ĉi estas bonega, malgranda filmodokumento, kaj dankon al la homoj kiuj ĝin kunmetis, almenaŭ de mi, mi povus babilaĉi pri tiutipaj aferoj tutan tagon senlace. Mi simple amas tiujn temojn kaj aferojn!

Nur imagu, kiom da tempo tio ĉi postulus por fari per tradiciaj ŝtonaj hakiloj :)

Krediton al, nobodywho, bonvolu viziti ilian ĉanelon por pli da videofilmoj kaj donu al tiu ĉi filmo la "like" ĉe ilia ĉanelo, dankon!

Category:

Howto & Style
License:
Standard YouTube License

Tempo, Alternativa Valuto de la Mizerigitoj - Senpera Interŝanĝo de la Servoj kaj Varoj

Hispanoj kreas alternativan valuton ekster de cirkulado de la Eŭro.

 Elpoligis: Zbigniew Wybraniec

Fonto: http://finanse.wp.pl/kat,102634,title,Hiszpanie-tworza-alternatywne-pieniadze-poza-obiegiem-euro,wid,14877746,wiadomosc.html

  

(fot. Jupiterimages)

  Hispanoj sukcesas kontraŭbatali krizon per la ne konvencia maniero, kreante monan alternativon kontraŭ la Eŭro, negocante inter si per la metodo "laboro kontraŭ laboro", do uzante la alternativan valuton en kiu interŝanĝa valoro estas la tempo - skribis marde "Washington Post".

Por iu laboro farita en Barcelono oni povas ricevi pagon difinitan - ekzemple - kiel "10 horoj". Tio ĉi estas "kreditreto" respektata en tuta la urbo - tiel difinas tiun ĉi alternativan pagosistemon la vaŝingtona taggazeto.

Ricevinte iun kvanton da "horoj" oni povas interŝanĝi ĝin: ĉe la hartondisto, kontraŭ la leciono pri jogo aŭ eĉ la mendi ion ĉe la lignaĵisto.

Dum la tempoj kiam sekvonteco de la eŭro estas malcerta, milionoj da Hispanoj ne havas laboron, oftege laboras nur partotempe, kaj dum estas malfacilaĵoj kun la mon-hav-eblecoj, en certaj regionoj de la lando komencis disvolviĝadi la "paralela mastrumo" kiu allasas homon vivi "ekster de la komuna valuto" de la eŭro strefo - skribas "WP".

Loĝantoj de la urbo Malaga kreis la interretan portalon, kiu ebligas perlaboradon, enspezadon kaj elspezadon per la virtuala valuto. Laŭvice, en Barcelono plej bone akceptiĝis modelo de la "tempo bankoj", allasanta interŝanĝi servojn sen la partopreno de mono.

  

- Tio ĉi estas vivmaniero por la homoj, kiu ektroviĝis je marĝeno de la mastrumsistemo - diras en sia interparolo kun la "WP" koordinantino de la Hispana Reto de la Tempo-Bankoj, Josefina Altes.

En Hispanio ekzistas kurantatempe 325 "tempo bankoj", kaj aliaj alternativaj valutaj sistemoj, en kiuj partoprenas dekmiloj da personoj. Resume, tiuj projektoj prezentas per si unu el inter la plej grandaj en la mondo eksperimentoj, demonstrantaj uzon de la "socia mono" - skribas la vaŝingtona gazeto.

- Tio ĉi ne estas nur iu malespera maniero je travivo de la kuranta inkuba noktomaro de la konomia krizo, sed ankaŭ parto de iniciativoj pri la kooperativoj, kretit-unioj, komunumaj bankoj, alternativaj (organic) bienoj, kaj reaktivado de la fabrikoj - de la alterntiva mastruma ekonomio - al kiu celas la movado Okupu (la movado de la Indigniĝintoj) - diras lekciisto ĉe la Universitato en Liverpool, Peter North. 

30 jaraĝa komputila teĥnikisto Sergi Alonso, kiu ne sukcesis trovi plentempan laboron helpas - per la sistemo de la "tempo bankoj" - al ne kalkulebla nombro da najbaroj fondi interretajn paĝojn kaj solvi problemojn kun ties ekipaĵo. Tiuj homoj pagas lin per diversaj servoj - de instruado pri la grafika projektado, ĝis la piano lecionoj.

- "Tempo Bankoj" allasis homojn rememori pri tio ke, sendepende de tio ĉi kiajn kapablecojn kaj sciojn vi havas, vi ĉiam havas ion por oferi al la aliaj - diris Alonso.

Komuna filozofio de tiuj bankoj apogiĝas je tio ĉi, ke ĉiu el inter ni valoras la samon, "eĉ se oni estas la kuracisto" - resumas la vaŝingtona gazeto. 

Vojaĝoj tra Azio kaj la UK en Vjetnamio

Ricevita de: Andrzej Grzębowski
andreo@rubikon.pl 

Esperanto vojaĝoj tra Azio somere 2012

Lige kun 97-a Universala Kongreso de Esperanto en Hanoi – Vjetnamio kaj 22-a Internacia Kongreso en Hainan Insulo – Ĉinio, Internacia Klubo “Esperantotur” en Bydgoszcz – Pollando aranĝis vojaĝojn lau kelkaj variantoj dum 22.07-12.08.2012 tra Ĉinio – Vjetnamio – Hainan Insulo ĝis Hongkongo.

La unuan etapon dum 22-27.07.2012 partoprenis ne nur pola-afrika grupo de Esperantotur, sed ankaŭ internacia Esperanto-karavano el Moskvo tra Siberio – Mongolio – Ĉinio  ĝis Vjetnamio kaj grupoj de mongolaj kaj ĉinaj esperantistoj. Post komuna vizitado de Beijing (Pekino) ni trajnvojaĝis pli ol 2500 km tra Wuhan ĝis Nanning kaj de tie buse al ĉina-vjetnamia landlimo. En la internacia buso estis prezentita i.a. nova filmo de red. Roman Dobrzynski en Esperanto “Tagoj de Bydgoszcz 2012”, kiu prezentas ankau agadon de Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo - Klerigejo de AIS en Bydgoszcz. 

La ĉinan-vjetnaman landlimon necesis trapasi piede por eniri poste vjetnamiajn busetojn, kiuj veturigis nin al Hanojo. Pozitive ŝokis nin tre afabla landlima kontrolo de vjetnamianoj, kiuj rapide nur ŝtampis pasportojn, eĉ ne kontrolante vizaĝojn de niaj grupanoj.

La dua etapo okazis jam en Hanojo – la ĉefurbo de Vjetnamio dum 97 UK 28.07-4.08.2012. Detalajn raportojn pri la sukcesa 97 UK Vi certe jam legis – mi nur aldonu, ke lau mia opinio (mi partoprenis ĝis nun 41 UK-ojn de Esperanto), la 97 UK apartenis al la plej sukcesaj Universalaj Esperanto-Kongresoj. Kvankam, ke ĝin partoprenis malpli ol 1000 kongresanoj, Esperanto-etoso estis tre bona, ni kongresis ĉefe en luksa hotelo MELIA, la plej ofte en almenau 4 salonoj samtempe. 

Sola malavantaĝo estis perdo de tempo por busa transportado al ĉefa Zamenhof-Salono en Politekniko de Hanojo. Tamen elstaris bonega kaj riĉega akcepto de preskau 200 kongresanoj ĉe la Urbestro de Hanojo kaj la plej vasta flago-informado en Hanojo – kie estis pendigitaj certe pli ol mil Esperanto kaj vjetnamiaj paneloj pri la 97 UK, do, pli ol nombro de kongresanoj, ĉar multaj rezignis veni pro altaj flugkostoj. Tial Esperantotur-grupo flugis al Pekino kaj reflugis el Hongkongo, ĉar tiel ni ŝparis pli ol 500 USD po persone, kio sufiĉis preskau por senpaga vojaĝo tra Ĉinio. 

Dum semajno de la 97 UK ni faris kelkajn ekskursojn – ĉefe en fama Ha Long-Golfo, kie ni ŝipekskursis, bone manĝis kaj vizitis ankau novan luksan ripozcentron Tuan Chan. En Hanojo ni vizitis Malnovan Urbon de 36 stratoj kun fama Templo de Redonita Glavo, Muzeojn de Literaturo kaj Etnologio de 54 nacioj, Mauzoleon kaj Muzeon de Ho Chi Minch kaj 4 belajn templojn de Hanojo. La turisman programon kompletigis unika pupteatra spektaklo en Thang Long Hanoi. 

Post la fermo de la 97 UK ni revenvojaĝis la 4.08.2012 samvoje al Nanning en Ĉinio, de kie Esperantotur-grupo veturis por 22-a Internacia Esperanto-Kongreso en Hainan Insulo en Ĉinio kaj ĉina, mongola kaj nepala grupoj norden – hejmen. 

Entute niajn vojaĝojn partoprenis pli ol 50 esperantistoj el 4 kontinentoj – Azio, Afriko, Norda kaj Suda Ameriko kaj Europo. 

Dum la 22-a Internacia Esperanto-Kongreso ni vojaĝis de Nanning buse al Beihai, de tie prame al Haikou – ĉefurbo de Hainan-provinco, buse tra la Insulo Hainan  al Sanya – la plej fama pli ol duonmiliona ripozloko de “Ĉinaj Havajoj”, kie hotelprezoj vintre estas kelkfoje pli altaj ol somere kaj kie eblas aĉeti la samajn ĉinajn vestaĵojn kiel ĉemizoj en Honolulu (Havajoj), eĉ kun similaj prezoj. 

Tie ni vizitis faman Parkon ĉe ĉina fino de la mondo – Tianga Hayiao, la plej longan - 7 kilometran, belegan plaĝon Yalong Wan kaj alian en Dadonghai-kvartalo, kie regas, krom ĉina, ĉefe rusa lingvo, ĉar malpli kostas flugi el Siberio al Sanya, ol ekz. al rusa Soĉi. 

Post ripozo en Sanya ni daurigis per litvagonaro al Guangzou (Kantono), de kie buse al Hongkongo, kaj fine, ni reflugis tra Moskvo al Varsovio. La tutan Esperantotur-vojaĝon en Ĉinio kaj Vjetnamio prizorgis kaj bone gvidis en Esperanto S-ro Jianguo Liu – estro  de Ĉina Esperanto-Instituto en Hefei, samtempe Vicprezidanto de nia Internacia Klubo Esperantotur, al kiu ni tre kore dankas.

Se Vi volas labori kiel Esperanto-vojaĝgvidanto, aliĝu por studoj 2012/2013 en Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo  - Klerigejo de AIS (Akademio Internacia de la Sciencoj) en Bydgoszcz, Pollando, kaj, se Vi volas vojaĝi kun Esperantotur en 2012 kaj 2013 – pluraj Esperanto-vojaĝoj atendas Vin – kontaktu nin!

Kore salutas

Andrzej Grzębowski                     

Prezidanto de Internacia Klubo Esperantotur

en Bydgoszcz, Pollando,

rete: info@esperanto.bydgoszcz.eu

La Noktomeza Suno

Alsentita de: S-ino Maria Majerczak

Prezentado pri la: 

Noktomeza Mezosomera Suno En la Nordpolusa Regiono

(Premu klavon (F11) por plenekrana videbleco. Ĉiuj bildoj devus aperi por 5 sekundoj, aŭ premu musklavon por rapidigi)

Intervjuo Kun Juda Aŭtoro de la “Invento de la Juda Nacio”

Elpoligis: Zbigniew Wybraniec
La fonto de pola originalo: http://www.bibula.com/?p=59583

“Invento de la Juda Nacio” – interparolo kun prof. Szlomo Sand

www.bibula.com

Aktualigo: 2012-08-9 8:33am

Kun profesoro Szlomo Sand interparolas Piotr Zychowicz

De multaj jaroj neniu libro tiel ekskuis per la juda mondo kiel „Elpenso de la juda nacio” de Szlomo Sand, la profesoro de historio el la prestiĝa Tel-Aviva Universitato. La Izraela sciencisto kun polaj radikoj, estis priskribitaj per unuj kiel la frenezulo kaj antisemito kiu profanas sian propran neston, la aliaj konsideras lin esti la viziulo, kiu ne timies elpaŝi kontraŭ la plej granda juda tabuo kaj rompi la konspiracion pri la silentado.

Kiel montras titolo de la libro, profesoro Sand opinias ke… la juda nacio estis elpensita. En Izraelo lia scienca disertaĵo renkontiĝis kun granda intereso de la legantoj kaj – la afero preskaŭ senprecedenca por la sciencaj verkoj – ĝi ektroviĝis en la furora listo, je kiu ĝi staris sen-interrompe dum 19 semajnoj. Similan sukceson ĝi gajnis ankaŭ en Francio, kie ĝi gajnis prestiĝan prezon Prix Aujourd’hui.

En la oktobro la libro eldoniĝis anglalingve kaj trafis al Grandbritio kaj Usono, elvokante la sekvan ondon da polemikoj kaj presaj disputoj. Kritikan recenzon de tiu ĉi libro antaŭ nelonge publikigis „Financial Times”. La gazeto deklaris ĝin esti la provokaĵo. Kaj la Federacio Sionista de Grandbritio kaj Irlandio avertis, ke cirkulado de similaj tezoj „povas kontribui al plikresko da incidnetoj kun la antisemita fono”. La aŭtoro de la libro – laŭ tiu ĉi organizo – nur serĉas la etkostan sensaciaĵon.

Rz: Kiu elpensis la judan nacion?

La judaj historiistoj vivintaj en Germanio en la dua duono de la XIX jarcento. Tio ĉi estis la tempo taj tiutempe kurentoj.de la formiĝado de modernaj naciismoj en Eŭropo. Loĝaj komunumojantoj de la Malnova Kontinento komencis tiam pensi per kategorioj de la etnaj komunumoj. Naskiĝadis la nacioj: germana, pola, franca. La judaj historiistoj en Germanio estis la homoj de sia epoko kaj funkciis sub la influo de la dominantaj en ĝi kurentoj. Ili prenis ekzemplojn de la naciistoj de la eŭropaj ŝtatoj, ĉefe Germanio, kaj tiel ekestis la sionismo, kaj kune kun ĝi la nacio juda.

Kiele do, „ekestis”?

Ekestis, ĉar pli frue ne estis (ne ekzistis).

Ja Judoj loĝis en Eŭropo de du mil jaroj. De kiam ili estis forpelitaj per la Romanoj el Palestino. 

Nenio tia okazis. Ĝi estas la mito. „Romanoj tute ne forpelis judojn el Palestino, kaj la judoj tute ne alvenis al Eŭropo.La punsistemo kiun la romanoj aplikis al la prijugitaj nacioj, ne antaŭvidis la amasajn senhejmigojn. Forpelo de tuta nacio el ties teritorio estas tre komplika operacio, kies plenumo okazis plenumebla nur en la XX-a jarcento kune kun la evoluiĝo de la necesa infrastrukturo, ekz. Fervojoj. Eĉ la germana Tria Imperio havis grandajn problemojn kun tiaj operacioj, kaj jen do des pli se temas pri la Roma Imperio. La romanoj estis,evidente brutalaj. Ili povis mortigi multajn homojn, bruligi la urbon, sed ili ne forpeladis tutajn naciojn.

Sed ja tio ĉi estas la famkonata fakto…

Evidente, ke ĝi estas famkonata. Pri la forpelo oni skribis en la deklaro de la sendependeco de Izraelo el la jaro 1948, kaj eĉ en niaj banknotoj. Al tio ja gvidas fonda mitologio de la Ŝtato Izraelo: oni forpelis nin el nia teritorio antaŭ du jarmiloj, sed ni nun revenis, por ĝin re-preni. Eĉ mi mem – la profesia historiisto jam de kelkdeko da jaroj – kredis tion senkritike. Ĝis la tempo de antaŭ dek jaroj, kiam mi decidis priesplori tiun problemon…

Kio okazis?

Mi komencis de la literaturo pri tiu temo. Je mia miregego okazis, ke ekzistas nek unu scienca libro temanta pri forpelo de la Judoj el Palestino. Ĉu vi tion imagas Sinjoro? Unu el inter la plej gravaj okazaĵoj en la historio de la nacio, kaj neniu verkis pri tiu temo la historian prilaboron!

Ĝi ankoraŭ ne estas atesto, ke tio ĉi estas ne vera.

Ni estu ja seriozaj. Ni havas ĉi tie aferon kun la granda mistifiko. La mito pri la forpelo de Judoj estas produkto de la kristana propagando el la IV jarcento. Ĝi devis servi kiel la puno por mortigo de la Filo de Dio. Ĝuste al tiu ĉi mito interrilatiĝis la sionistoj en la XIX jarcento. Por konstrui la nacion oni devis prepari ties memoron. Francaj naciistoj turnis sin tiucele al la antikvaj Gaŭloj, la italoj al Julio Cezaro, kaj la germanaj al Teŭtonoj. Judoj prenis de ili la ekzemplon. Ili anoncis ke la Romanoj forpelis iliajn antaŭulojn el Palestino, ili disiĝis tra tuta la tero, sed nun ili devas denove re-unuiĝi je unu nacio.
Sed ja tio ĉi estas la fakto – en Eŭropo, Afriko kaj Azio ekzistis aŭ plu ekzistas la aglomeraĵoj de Judoj.
Jes. Sed tiuj homoj tute ne estas posteuloj de la Judoj forpelitaj el Palestino. Eĉ pli, en la etna senco ili tute ne estas la Judoj. Tio ĉi estas reprezentantoj de plej diversaj aliaj popolaj kaj nacioj, kiel antaŭuloj antaŭ pluraj jarcentoj konvertiĝis al la judaisma religio. La Judoj ektroviĝis en tuta la mondo ne dank’ la iu mitologia migvertadorado de popoloj, sed dank’ al la amasa konvertigado!
Esti Judo en Eŭropo aŭ Afriko havis nenion komunan kun la nacieco. Judoj estis simple konfesantoj de la judaismo.

Judaismo estas tamen strikte kunligita kun la etna identeco

Nun jes. Sed sufiĉas tamen trastudi antikvajn arabajn fontojn, frukristanajn, paganajn ĉu la judajn (kun Talmudo ĉe la frunto), por konvinkiĝi, ke la judaisma religio estis por longa tempo la religio konvertiganta. De la jarcento II-a antaŭ naskiĝo de Kristo, eĉ ĝis la IV-a jarcento de nia erao, la judaismo estis la plej grava monoteista religio de la mondo, kies celo estis kredi je nur unu Dio, kion oni cetere faris tre sukcesplene. Kaj pro tio ĉi en la mondo ektroviĝis tiom da Judoj.

Sed ja plimulto da Judoj en Pollando aspektis tute alie ol Poloj. Tio ĉi ne povis esti la konvertitaj je la juidaismo Slavoj.

Je la judaismo konvertiĝadis ne nur la apartaj homoj, sed – la same kiel en la kao de la kristanismo – tutaj reĝlandoj. Ekzemple, en Jemeno aŭ la Norda Afriko. Simile okais kun la kuŝanta inter Kaspia Maro kaj Nigra Maro, reĝlando de Ĥazaroj. En la XII jarcento tiu ĉi konvertita je la judaismo turkeca popolo komencis estiĝi forpuŝata per la Tataroj kaj Mongoloj de Ĝingis-Ĥan al la okcidento. Ili haltiĝis en la orienta Pollando. La respondo je via demando estas do simpla. 75 procen da polaj Judoj aspektas alie ol Poloj, ĉar ili estas de la ĥazara deveno.

Tiu ĉi teorio aperis nur en la 60-aj jaroj de la XX-a jarcento. Pli frue, ĉiuj grandaj historiistoj – komencante de Ernest Rennan, aĉ ĝis Marc Bloch – opiniis ke la Judoj alvenis al Pollando el Ĥazario. Tiun ĉi opinion kundividis cetere ankaŭ la sionistaj esplorantoj, ekz. unu el inter la plej gravaj judaj historiistoj de la intermilita tempo Icchak Shipper el Varsowio. Ili eraris nur pri unu afero. Ili asertis ke Judoj unue alvenis al Ĥazario el Palestino, kaj nur poste al Pollando.

En Pollando regas la konvinko, ke Judoj ekloĝis ĉe ni, rifuĝante persekutojn en la Okcidento. Pollando estis bastiono de la religia tolerado.

Estas plezure pri tio paroli, kaj eĉ pli aŭdi. Mi tamen iom timas, ke mi devas altiri polojn reen al la tero. El la demografia vidpunkto ne eblas ekspliki ekziston de tiel granda populacio de Judoj en Pollando, kiel la reulto de elmigrado el Germanio aŭ Hispanio. Tieaj (judaj) komunumoj estis por tio tro malgrandaj. Kaj krom tio, ĉu vi scias Sinjoro kiel la germanaj Judoj malamis la polajn Judojn? Ili nomis ilin malestime Ost-Juden, kaj pririgardis ili kiel la duonsovaĝuloj, malpuraj Azianoj, kun kiuj ili ne volis havi ion ajn komunan. Per tiu termino ili priskribis ankaŭ miajn gepatrojn, devenantajn el Lodzo (Łódź).

Vi diris, ke 75 procentoj da polaj Judoj estis posteuloj de Ĥazaroj. Kaj la cetro?

Mia panjo havis 8 fratinojn. 5 havis hararon nigran kiel korvo kaj semitajn vizaĝtrajtojn – la same kiel mi mem – sed tri estis blondinoj kaj havis bluajn okulojn. Ĝis nun, multaj Judoj devenantaj el Pollando havas eŭropan aspekton. Kial? Jen, la reĝlando de Ĥazaroj konkeris la terojn enloĝitajn per Slavoj. Pli malpli en la ĉirkaŭaĵoj de Kijevo. 25 procentoj de polaj Judoj estas ĝuste posteuloj de tiuj Slavoj kiuj akceptis judaismon de siaj ĥazaraj regantoj.

Kaj eble tio ĉi estas efekto de la miksitaj geedziĝoj?

Evidente, tio ĉi ankaŭ okazadis, sed nen diferencigado de je iu granda skalo. Tiel aŭ aliel en la afektoaze de de tio, dum la militokupacio Germanoj havis seriozajn problemojn kun diferencigado inter la Poloj kaj Judoj. Mia patro rakontis al mi ke dum la unuaj monatoj de okupacio, kiujn li travivis en Lodzo, Germanoj sensukcese provis identigadi judojn okulmezure. En la efekto multaj Judoj, kiuj havis ideale ariajn trajtojn libere paŝadis tra la stratoj. Germanoj do – eĉ kvankam tre volante tion – ne povis en Pollando performi la holokaŭston surbaze de siaj rasaj teorioj, mezuraĵoj, ktp. Pereigo de Judoj en Pollando estis performita sur la bazo de dokumentoj: censoj, popolnombrado, personaj dokumentoj, naskiĝatestiloj.

Se ne estis iu tia okazo kiel forpelo de Judoj el Palestino, do kien la Judoj malaperis de tie?

Nenien. Ili plu loĝas en sia teritorio en Palestino. Posteuloj de la antikanojvaj Judoj estas la nuntempaj Palestinanoj. Tiuj ĉi homoj estis arabigitaj post tio ĉi kiam Palestino estis en la VII-a jarcento konkerita per Araboj. Nenio tamen estas pri tio mirinda. Araboj anoncis ke ĉiu kiu akceptoa Mahometon kiel la proroko, estos liberigita de la impostoj. Mi pensas ke se iu proponus ion tian al la nuntempaj Izraelanoj, certe granda parto da ili ankaŭ konvertiĝus al la kredo je Allah. (rido).

Sed Palestinanoj aspektas kiel Araboj. Ili ne diferencas de Egiptanoj aŭ Irakanoj.

Estas malfacile ke post tiom da jarcentoj tiel malgranda nacio retenu la etnan purecon. Palestinanoj ofte demandas min: do estas ni kiu estas la veraj judoj? Ne, mi respondas, vi estas nur iliaj posteuloj. Vi vivas en la parto de la mondo, tra kiu trapasadis multaj konkeruloj, kaj ĉiuj postlasadis ĉi tie sian spermon. La araba keroonkero estis ankaŭ la biologia konkero. Tio ĉi tamen ne ŝanĝas la fakton, ke la membro de Hamas el Hebrono estas pli proksime parencita kun la antikvaj Judoj ol la izraela soldato, kontraŭ kiu li batalas.

Palestinanoj ŝajne ne estas tre ĝojigitaj kiam oni diras al ili, ke en iliaj vejnoj fluas juda sango?

Efektive jes, ili ne ŝatas aŭskulti pri tio (la rido). Tio ĉi estas eble la plej bona pruvo pri tio ĉi, ke mi ne estas la agento de Hamas kaj mi ne verkis mian libron je la mendo de Araboj.

Ni revenu al kvestio de la juda identeco. La rilato al Palestino verŝajne havis ĉiam ankaŭ la religian dimension.

Jes, kaj kio estas interesa en la religia juda tradicio la forpelo havis ankaŭ la metafizikan dimension, kaj ne realan.. La kontraŭo de la „forpelo” estis ĉiam la „foraĉeto”. Nur la sionista revolucio transformis la antikvan judaistan formulon, „forpelo” – „foraĉeto”, je la „forpelo” – „reveno al la patrujo”. Judoj dum jarcentoj kredis, ke ili revenos al la Promesita Lando nur tiam kiam alvenos la Mesio kaj komenciĝos la mondfina juĝo. Ili tamen revenos tien en la senco spirita, post la morto.
Ĉu tial multaj religiaj Judoj ĝis nun ne subtenas la sionismon kaj la Ŝtaton Izraelo?

Ne subtenas? Ili kredas ke ties ekzisto estas ofendo al Dio kaj la blasfemo. Bonvolu turni la atenton je tio ĉi, ke dum tabilonio ja vivis dum jarcentoj en la distanco de nur kvar tago da kamel-veturo de Palestino! Kaj ili tute ne volis transloĝiĝi tien.

Do ĉio komenciĝis de la sionismo?

Jes, sed eĉ kiam tiu ideologio jam ekzistis, plimulto da Judoj tute ne ardis forveturi al la Proksima Oriento. Kiam dum la 80-aj jaroj de la XIX-a jarcento en la Rusio komenciĝis grandaj pogromoj, inter la Judoj komenciĝis bolado. Parto da ili, kiel Róża Luksemburg, iĝis revolucianoj, parto subtenis la social-demokracion, sed plimulto voĉdonis per piedoj. Komenciĝis amasa elmigrado al Usono.

Dum la 20-aj jaroj. Usono tamen konstatis, ke ili havas sufiĉon da Judoj, kaj ili fermis pordon antaŭ ili. Tis el Germanioiam jam ne estis elektebleco – homoj komencis liĝiĝadi en Palestino. Sekva ondo alvenis el Germanio post alveno de Hitlnaer al la povo en la jaroj 30-aj. Kaj poste jam alvenis la II-a Mondmilito, Holokaŭsto kaj la fina venko de la sionismo, kiu estis la ekesto de Izraelo. Sed, ĉu vi rigardis iam famajn judajn filmojn faritajn en la Novjorko dum la 20-aj jaroj? Kion vi pensas Sinjoro, kiu estis la lando prezentata en ili kiel la amata Patrujo, pri kiu lando oni parolis kun la nostalgio kaj amo?

Mi divenas, ke ne pri Palestino.

Pri Pollando! Tio ĉi estis por Judoj la vera Patrujo. Mia patro, mortante en Izraelo parolis ĝuste pri Pollando! La lando al kiu li sopiris kaj konsideris esti lia vera Patrujo. Tiel parolis pri Pollando la maljuna Judo mortanta en la juda ŝtato, en la Tero Promesita. Interesa, ĉu ne?

Ĉi via patro travivis la pereigojn en Pollando?

Ne, en decembro 1939 li rifuĝis el la germana okupacia strefo al la soveta. Li kunprenis Patrinon kaj fratinon (mi naskiĝis jam post la milito en la trapasa rifuĝejo en Aŭstrio) kaj atingis la terenojn konkeritajn per la Ruĝa Armeo. Estas interesa, ke antaŭ la milito patro estis komunista aktivisto, sed li ne konfesis tion al Sovetoj. Li timis ke la NKWD lin mortigus, la same kiel ili mortigis multajn aliadiskursojn aktivulojn de KPP (Komunista Partio de Pollando) dum la 30-aj jaroj. Mia familio do saviĝis tial, ke ni estis Judoj, kaj ne komunistoj. Ili forveturigis ilin al Uzbekistano kaj tie ili travivis la militon.

Tiam mi estis invitita per la universitato en la okupitaj teritorioj. Post la diskurso Palestinanoj demandis min, kial – kvankabtenanto de tia historia teorio – mi plu pravigas ekziston de la Ŝtato Izraelo. Mi respondis ke eĉ la infano naskiĝinta en la konsekvenco de la violentigo (seksatenco) havas rajton al la vivo. Poste tion priskribis palestinaj gazetoj kaj fariĝs sifiĉa iomego da bruado. Sed mi tion plu subtenas. Mi opinas ke Izraelo havas rajton al la ekzisto en la Proksima Oriento.
Sed ne pro la fabeloj pri reveno al la tero de la antaŭuloj, sed tial, ke la provo ĝin detrui gvidus al la neimagebla tragedio

Sed la aktuala formo de tiu ĉi ŝtato ne plaĉas al vi?

Ne. Mian kontraŭstaron vekas tio ĉi ke Izrael oficiale nomas sin mem la juda ŝtato, kaj en nia flago estas la stelo de Davido. Tio ĉi kaŭzas ke kvarono da populacio de la lando (tiel nomataj izraelaj Araboj, ne konfuzu kun la Palestinanoj enloĝantaj la okupatajn teritoriojn – rim de red.) estas traktata kiel la civitanoj de la dua kategorio. Izrael devus aboli sian judan karakteron kaj iĝi la sekulara ŝtato de Judoj kaj Araboj.

Ĉu tio ĉi ne estas utopio? Multaj Izraelanoj opinias, ke en la situacio, ke la lando troviĝas en la maro de malamikaj Araboj, tio ĉi signifus la memmortigon.

Estas precize kontraŭe! Iraelon atendas la katastrofo, se ĝi ne ŝanĝos. Pli aŭ malpli frue alvenos la amasa ribelo. Ĝi ne ekspolodos en la Palestina Aŭtonomio, sedmulton formas en la nordo de Izraelo mem, en Galileo, kies plimulton da enloĝantoj konsistigas Araboj. Galileo estos la Izraela Kosovo. Kosovo komencis separiĝi de Serbio, kiam tiu ĉi lando iĝis la ŝtato triba, naciista. Kvankam enloĝita per Albananoj, ĝi ne volis kuniĝi kun la malriĉa, malprogresinta Albanio kaj decidis sendependiĝi. La samo estos kun Galileo. Izraelaj Araboj ne volos iĝi parto de la malprogresinta Palestina Aŭtonomio, sed ili jam pli longe ne eltenos en la juda ŝtato.

Judoj kaj Araboj estus kreontaj kune unu ŝtaton? Sed ja la malamo estas tiel grandega…

Kaj kiu tion diras, Polo!? Kaj ĉu inter vi kaj Germanoj ne estis grandega malamo? Kaj tiu ĉi via konflikto daŭris ne 60 jarojn, sed 1000! Kaj nun vi ja estas bonegaj najbaroj kaj vi ektroviĝis en unu federacio! Kaj Poloj spertis de Germanoj tiom da malbonoj kaj maljustaĵoj. Mi apartenas al tiuj ĉi Judoj kiuj ne forgesis ke en Pollando pereis ne nur tri milionoj da Judoj, sed ankaŭ tri milionoj da Poloj. Ĉu vimemoras la filmon de Claude Lanzmann „Ŝzoah”? La 9 hora dokumento, plimulto estis filmita en Pollando, sed nek unu vorton estis tie dirite pri tio ĉi, ke ankaŭ Poloj pereis en la koncentrejoj.

Kia sekvonteco atendas Izraelon?

Tre morna. Mi timas, ke en la pli malproksima perspektivo ekzistas neniu ŝanco ke ĝi travivu en la Proksima Oriento kiel la ŝtato juda. Oni devas rompi kun tiu ĉi sensencaĵo kaj interkompreniĝi kun Araboj. Finfine akcepti en sian konscion ke tio ĉi estas evidenta afero ke ni estas la ŝtato multkultura kaj multetna, sed neniu triba monolito, kiu povas separatiĝi de Araboj. Bonvolu iom promeni tra la Stratoj de Tel Avivo. Kia pluralismo! Kiom da homtipoj! Judoj eŭropaj, Judoj proksimorientaj, Poloj, Rusoj, Etiopanoj! Kaj ĉiuj tiuj homoj obstine ripetads ke en iliaj vajnoj fluas unu kaj la sama sango!

Efektive, malfacilas kredi ke la etiopaj Judoj estus posteuloj de la samaj Judoj el Palestino.

Malfacilas kredi? Ja tio ĉi estas Nigruloj! Plej malbona estas tio ĉi, ke tiuj ĉi plenkreskaj homoj tute serioze, kaj sen eĉ palpebrumo opinias, ke ili estas posteuloj de la reĝo Salomono. Judoj, kiuj perdiĝis antau jarcentoj en Afriko, sed feliĉe ili jam re-troviĝis kaj revenis hejmen. Ekzistas momentoj kiam al mi ŝajnas ke la mondo freneziĝis. Unu el inter la plej grandaj tragedioj de la homaro estas tio ĉi, ke la homoj rigardas sed ne vidas. Ni vivas en la miasmoj, vaporaĵoj, de la ideologioj kiu lanĉas kaj cirkulas la plej nuko-rompajn teoriojn, kaj ni senkonsidere ilin akceptadas kaj kredas ilin esti la revelaciita (malkaŝigita) vero.

Via teorio ankaŭ vekas multaj disputojn. Vi estas eĉ akuzata pri la antisemitismo.

Politiko de la ŝtato Izraelo kaŭzis signife pli grandan kreskadon de la antisemitismo ol mia libro. Se iu diras ion malkomfortan estas plej facile akuzadi lin pri la antisemitismo. Mi ne allsos ilin malfermi mian buŝon kaj plu mi penois faligi la danĝeran miton, ke la Izraelanoj estas la etna komunumo. Ĝi ja gvidas al la frenezaĵo, kiu estas la ŝajnigado, ke kvarono de la populacio de nia lando ne ekzistas. Kiel longe do oni povas ankoraŭ subtenadi tiun iluzion? Mi promesis al si mem ke mi ne konsentos je ajnaj kompromisoj kun la ideologio, tiel kiel faras tion multaj esploristoj. Mi ne konsentos paroli duonbuŝe, aŭ uzi aluziojn. Mi estas tro maljuna por tio. Mi diras la veron, ĉar baldaŭ povas esti jam tro malfrue. La sama mito, je kies bazoj Izraelo naskiĝis, povas okazi esti ĝuste la sama mito kiu ĝin detruos.

Piotr Zychowicz 28-11-2009
Kun profesoro Szlomo Sand interparolas Piotr Zychowicz ( Rzeczpospolita ) fonto: AP
07.08.2012 http://woundedknee.salon24.pl/439234,wymyslenie-zydowskiego-narodu

KOMENTARIO DE BIBUŁA: ni publikigas la superan intervjuon kun ioma rezisto, ĉar multaj el inter la prezentitaj per prof. Sanda opinioj havas sifiĉe malfortikajn fundamentojn. Li aplikas ankaŭ la ne allaseblajn pensajn mallongigojn en sia rezonado, ekz, aperas la konstato ke en la XIX jarcento „Komencis naskiĝadi nacioj: germana, pola, franca.” Ĉu do tiuj ĉi nacioj ne ekzistis pli frue?… Kaj eble pli temas ĉi tie pri la politika revekiĝo de tiuj ĉi nacioj, tiel aŭ aliel ne decas ke la serioza sciencisto kaj historiisto uzu ne precizan lingvon.

Antaŭ ĉio ridigas la certigado de la historiisto Sand, ke li estis tre penetriga kaj ne subiĝis sub kompromisojn. („Mi promesis al si, ke mi konsentos je neniuj kompromisoj kun la ideologio, kiel tion faras multaj aliaj esploristoj”), sed samtempe kun tia ignoranteco alpaŝas la temon de tn. Holokaŭsto. El unu flanko li ŝajnigas penetrigan esploriston de la historio de Judoj, sed el la alia akceptas kiel ĝusta kaj vera ĉion kio oficiale sin prezentiĝas kiel tn. Holokaŭsto. Adicie, li apogiĝas en tiu ĉi kazo je la kompromitiĝinta filmo Shoah.

Kaj eble prof. Sand aplikus similajn kriteriojn, kiujn li uis ekz. En la kazo de la Roma Imperio (Ili povis mortigi multajn homojn, br. Holakaŭsto?kaŭ al tnuli la urbon, sed ili ne forpelis tutajn naciojn,”) ankaŭ al la tn. Holokaŭsto? Ĉar se li intencas esti konsekvenca en siaj esploroj, do li ne uzu la terminon „Ekstermo (pereigo) de Judoj en Pollando”, ĉar la fakto, ke en postmilita Pollando (difinebla en plimulto je alia geografia tereno) oni registris oficiale kelkajn jarojn post la milito malpli da Judoj, ne samsignifas, ke okazis sur la postmilitaj terenoj de nuntempa Pollando ia ties „Pereigo”. Bigitaj sub la ekstermo.Tio ĉi ke sur la donita tereno mankas la homoj kiuj tie antaŭe loĝis, ne samsignifas aŭtomate, ke ili estis subigitaj sub la „ekstermon”. Antaŭ ĉio, la konsideranta sin esti „penetriga esploristo” sinjoro profesoro devus ekinteresiĝi ekz. pri la fizikoĥemiaj kaj teĥnikaj eblecoj de plenumo de tia „amaspereigo” en la germanaj koncentraciaj kampoj, ĉar okazos ke tiaj ne ekzistis je tia skalo. Kaj tiam li eble havus ankaŭ iom por diri pri la manipulacio kaj propagando postmilita, diranta al ĉiuj kaj ĉie, ke en la germana kampo KL Auschwitz, mortis 10 milionoj da homoj (poste ŝanĝitaj je 4,5 milionoj, kaj nun je 1,1 miliono”), ke en aliaj kampoj nombro da viktimoj falis dekoble?

Kaj, se jam promociante sin mem kiel tiel trapenetre detala esploristo kaj konstatante, ke la Judoj amase „konvertadis” en la favoraj kondiĉoj (Judoj ektroviĝis en tuta la mondo ne dank’ al iu mitologia popolmigrado sed dank’ al la amasa konvertado!)” kaj ili tion volonte ripetus eĉ nun („Mi pensas ke se iu ion tian [liberigo el impostoj] proponus al la hodiaŭaj Izraelanoj, certe granda ties proporcio ankaŭ konvertiĝus je la kredo je Allah.”), li eble pripensus ankaŭ la problemon de Marranos, ekzistanta en la moderna mondo, kaj ankaŭ en Pollando?! Sufiĉas ja nur prodigi kelkdekon da minutoj por spekti iom da programoj en la Pola televido, por rimarki la super-reprezentn de la semitaj trajtoj de diferencaj ĵurnalistoj. Reporteroj, financaj specialistoj, ktp. Tio ĉi ke post la milito multaj Judoj forlasis polan teron, estas evidenta, sed kial oni ne esploras la postmilitajn Marranos en Pollando?!

Tiel do, multaj rimarkoj de prof. Sand estas valoraj, sed li devus pli serioze alpaŝi tuton de la temo.